İşletmeler için Risk Yönetimi

Risk Nedir?

Bu soruyu duyduğunuzda aklınıza gelen olumsuzlukların bütünüdür risk. Peki bu riskleri hesaplıyor muyuz ya da şöyle sormalı hayatımızı yaşarken risklerler beraber yaşadığımızı farkediyor muyuz?

Riskleri yazmak, çizmek, hesaplamak çok önemli neden mi?

Şöyle hayal edin; Araç kullanırken gördüğünüz 30 km hız sınırı tabelasında 80 ve üzeri hızla giderseniz bu yıkıcı risktir 30 ile 80 km arası hızla giderseniz bu belki kurtarılabilir bir risktir tabi boş bir cadde ve hiç araç ve canlı yok ise...

Bireysel risklerimize gelince en önemli risk bence sağlık riskidir ve bunu gözümüze sokan en belirgin kanıt ise içinde bulunduğumuz pandemi süreci tamamıyla yaşamsal ve kurumsal riski oluşturuyor.

Kurumsal risk denince kafalarda canlanan resim firmaların ekonomik açıdan dar boğaza girmesi oluyor tam olarak doğru bir betimleme mi bence değil...

Ticari işletmelerin en büyük amacı tabi ki kâr elde etmektir ama risk yönetirken kâr elde etmek yeterli değildir Kurumsal risk yönetiminde süreklilik ve sürdürebilirlik ile iç içe olmalıdır.

Risk belirleyen 6 ana faktörü tanıyalım

1-Şirketin büyüklüğü; yıllık cirosu, ihracattaki satış büyüklüğü, üretimdeki yeri, istihdama katkısı.

2-İçinde bulunduğu sektör; sektörel teknolojik gelişmelere ve piyasa koşullarına uyum sağlıyor mu? altyapısı kuvvetli mi? değişime açık mı?  

3-Pandemi sürecinde karşımıza çıkan ve üretimi de etkileyen pandemi etkisi (karantina, bulaş, sistemin durması) bu jeolojik ve politik  riskte olabilir, doğal afetler, savaş gibi

4-Finansal yapısı; dışa bağımlı bir ülkeyiz bu nedenle birçok firmanın kur riski elbette var ve kafamızı ne yöne çevirsek kur riski karşımıza çıkacak. Kur riskinde ve finansal yönetimin doğru yapılmaması durumunda  zincirleme veya kelebek etkisi misali bir çok sektörü etkiliyor. Likitidenin olmadığı durumlarda kaynakların kullanımı kıttır ve bu durumu dünya genelinde bilinen en büyük betimleme ile açıklayabiliriz "Para konuşur"

5-Sermaye Yapısı, denilince hep şunu anlıyoruz ttk diyor ki; 10.000 tl sermaye koy şirketin kurulsun ama sermayeyi insan vücudu gibi düşünürsek ciğerlerimiz o kadar kötü ki zor nefes alıyoruz. Ne kadar güçlü sermaye o kadar çok oksijen...

6-Ve teoride olup pratikte çok az firmanın uyguladığı Kurumsal yönetim ilkelerine uyum

 

Birçok firmanın riski düşürmek için ilk hamlesi personel çıkarmak oluyor çünkü ülkece tek ve en önemli riskimiz para :)

Maliyetleri düşürmek risk yönetimi değildir; risk yönetimi maliyetlerin riskini doğru yönetebilmektir.

Günümüzde hangi firma önceki yıllarda pandemi riskini önlemek amacı ile hareke geçmiştir? Cevap belli: Hiç kimse

Pandemide yapılan maliyet önleyici en önemli hamle ne oldu, Personelleri işten çıkarma, reklam maliyetlerini kısma, temsil ağırlamayı kısma, peki pandemi sonrası çıkardığınız personelleri yerine koymak için harcıyacağınız para, reklamlarda öne çıkmak katlanarak harcayacağınız para sistemi yeniden işlevsel hale getirecek zaman maliyetini hesap ettiniz mi? Peki teknoloji dünyasında yaşarken teknolojik gelişmelerin ne kadar önemli olduğunu farkettiniz mi? Peki maliyet olduğunu düşündüğünüz şeyleri azaltmaya çalışırken verimliliğinizi azalttığınız farkedebildiniz mi?

Riskler o kadar çoktur ki ölçülmesi zordur.  Unutmamız gereken şu ki risk her zaman var!

 

Risk yönetimi için neler yapmalıyız?

İyi bir risk yönetimi için risk'e kurumsal olarak bakalım ;

Riskleri tanıyor muyuz?

Riskleri ölçüyor muyuz?

Uygun risk stratejileri saptıyor ve geliştiriyor muyuz?

Riskleri önlemek için teknik belirleyip, zaman planı yapıp şeffaf bir şekilde risk yönetimini şirkete yayıyor muyuz yayarken bürokrasiyi arttırılmamalı ?

Ve en önemli madde riskleri izleyip azaltıyor muyuz?

 

Kurumsal risk yönetimini oluşturan 8 öğe ile tanışalım mı?

Aşağıda anlattığım öğeler iş süreçlerimizde etkilidir bu süreçler şöyle  Stratejik, operasyonel, raporlama ve uyum. Bu öğelerle tanışırken muhasebe denetimi ile ne kadar iç içe olduğumuzuda anlamış oluyoruz .

1- İç Çevren: Riski yönetecek kişilerin risk iştahını, etik değerlerine ve bütünlüğe verdiği önemi, faaliyet ortamındaki etkiniğini ne kadar tanıyorsunuz?

2- Hedef belirleme: Hedefleriniz yaşanan veya yaşanacak olaylardan önce ve firmanızın misyonu ile uyumlu mu bu uyuşma risk iştihanızı ne kadar destekleyecek?

3- Olay Tespiti: Hedeflerinizin gerçekleşmesine etki edecek durumlarda yapacağınız tespitler olası risklerin gerçekten risk mi yoksa kazanç sağlayacağınız fırsat mı bunun farkına varmanızı sağlayacaktır. Doğru kararlarla fırsatı doğru analiz edip kazanca çevirebilirsiniz

4- Risk Değerlendirmesi: Olası riskin oluşma süreci, şekillenmesi ve nasıl etki ettiği durumunu analiz etmektir. Risk olasıdır gerçekleştiğinde olay olur :)

5- Riske Yanıt: Muhasebe denetimininde en can alıcı bölümüdür. Riske yanıtı şöyle açıklayabiliriz; Çalışanlar olarak riskten kaçınıyor , kabul ediyor, riski minimum seviyeye indirip olası sonuçları tespit edip değerlendiriyoruz.

6- Kontrol Faaliyetleri: Bu faaliyeti uygulayabilmek için çözüm odaklı olmamız gerekmektedir olası risklere karşı etkili çözüm oluşturmak ve iç yönetim politika ve prosedürleri uygulayabilmek gerekir.

7- Bilgi ve İletişim: Bir çok firmada yöneticiler ve ekipler toplantılarda konuşulan konuları kendilerine saklamaktadır aslında o toplantılar şeffaflık içim yapılmaktadır. Toplantı konularını ilgili personelle paylaşmadığınız sürece bilgi kirliliği, eksikliği ve çağraz bilgi oluşmakta bu oluşumda zaman kaybı ile birlikte riskinizi arttırmaktadır.

8- İzleme: Yönettiğiniz risk sürecini gözden geçirebilmeli gerekli düzeltmelerin dorğu direktiflerle yapabilmesini sağlamanız gerekmektedir. İzlem süreci aynı zamanda size değerlendirme imkanı verir.

 

Kurumsal firmalarda risk planlamasını kimler yapabilir?

Riski yönetecek yetkinliğe sahip kişilerden oluşur. Bu departman Mali müşavirlerden, finansçılardan ve iş analistlerinden oluşmaktadır.

Günümüzde bu olası riskleri azaltmak için bir çok kurumsal firmada risk planlamalarını ve durumu yönetecek risk departmanları bulunuyor. Ayrı bir departman oluşturmaları tabi ki onlar içinde maliyet ama departmanın amacı daha büyük zararlardan kurtulmak ya da minimize etmektir. Güçlenebilmek için iyi beslenmeniz gerekir yani ne kadar büyürseniz o kadar riskiniz artar.

Peki planlama yaparken mali müşavirinizden nasıl destek alabilirsiniz ?

Mali Müşavirlerin yerine getirmesi gereken riski saptama durumları neler?

Riskleri ölçmek ve değerlemek; peki risklerin ölçülemez olduğunu hesaba katıyor muyuz?

Yapabileceğimiz şeyler; olası risk süreçlerine karşı önlemler almaya çalışmaktır. Strateji ve zaman planı yapmamız lazım çünkü kavramsal çerçeve bize bunun yapmamız gerektiğini gösterir.

Kurumsal yönetimde amaç şirketin ömrünü uzatmaktır ve firmalarda riskten korunmak için iç ve dış denetime önem vermelidir.

Bağımsız denetimin en önemli katkısı çalışan hilelerinin tespiti durumunda hem iç kontrol devreye girmiş olur hem de vergisel boyuttan bakılırsa cezalardan kaçınarak firmaların zarara uğraması engellenmiş olur hemde para ile satın alınamayan ve gücü temsil eden prestijin koca bir çınar ağacı gibi ayakta kalması sağlamaktır. Bunula firmaların büyük projeler almasını engelleyecek ihalelerden uzaklaştırma cezalarının önüne geçilmiş olur.

Özetle; Risk yönetimi her yerde olmalı ve bütünsel bakılmalı...

 

Sizlerde örnek olarak büyük bir holding olan Koç Topluluğun risk yönetim raporunu inceleyebilirsiniz.

Koç Topluluğu Risk Yönetimi Raporu